Iedereen met een ventilatiesysteem weet hoe vervelend het is als de luchtstroom ineens de verkeerde kant op gaat. Door onderdruk ontstaat soms terugslag, waarbij ongewenste geuren of lucht het gebouw binnenkomen. Slim omgaan met overdruk, luchtaanvoer en effectieve terugslagkleppen speelt hierbij een grote rol.
Regelmatig komt het door verkeerde afstelling van het ventilatiesysteem of verkeerde plaatsing van luchtafvoeren. Denk aan onvoldoende balans tussen toe- en afvoer, een slecht werkende klep of onnodige lekkage bij verbindingen. Luchtkanalen die niet goed zijn afgedicht, veroorzaken zo vervelende luchtverplaatsing.
Met een goede terugslagklep, exact afgestelde mechanische ventilatie én een degelijk ontwerp pak je terugslag direct aan. Zo houd je frisse lucht binnen zonder verrassingen van buitenaf. Of je nu een thuissituatie of een bedrijvencomplex hebt, met aandacht voor kanaaldruk en luchtdichtheid voorkom je kostbare problemen en onaangename luchtjes.
Wat is terugslag in luchtkanalen bij onderdruk?
Terugslag in luchtkanalen ontstaat wanneer er onderdruk in een ventilatiesysteem optreedt, waardoor lucht – vaak ongewenst – in omgekeerde richting door het kanaal stroomt. Met name bij ventilatiesystemen zoals WTW-units (WarmteTerugWin-systemen) of mechanische afzuiging in woningen, utiliteitsgebouwen en industriële hallen kan dit leiden tot tocht, geluidsproblemen, luchtvervuiling of zelfs verspreiding van schadelijke gassen. De integratie van kwalitatieve terugslagkleppen, goed uitgevoerde installatie én onderhoud zijn essentieel om verstoring van binnenluchtkwaliteit te voorkomen.
Oorzaken van onderdruk en risico’s op terugslag
Het creëren van een onderdruk in luchtkanalen gebeurt vaak door gebalanceerde ventilatie, mechanische afzuiging of ventilatoren die meer lucht afvoeren dan toevoeren. Denk hierbij aan systemen van merken als Zehnder, Duco of Itho Daalderop. Als onderdruk groot wordt, is de kans op een ‘backdraft’ reëel, vooral wanneer terugslagkleppen niet correct functioneren of ontbreken. Hierdoor ontstaan risico’s zoals koudeval, het trekken van vochtige/of verontreinigde lucht uit onverwachte bronnen (zoals kruipruimtes), of verspreiding van rook bij brand (zie normen als NEN 1087 en NEN 1006).
- Infiltratie van vieze lucht: Ongecontroleerde luchtstromen kunnen geuren of schadelijke stoffen naar binnen trekken.
- Bevriezing en condensvorming: Koude luchtstromen in leidingen verhogen risico op vorstschade of schimmel.
- Geluidsproblemen door suizen of tikken: Slecht sluitende terugslagkleppen veroorzaken hinderlijk geluid.
- Energielekken: Onnodig warmteverlies door luchtlekken in kanalen bij onderdruk.
Hoe werkt een terugslagklep bij onderdruk?
Een terugslagklep – ook wel non-return valve genoemd – wordt in het luchtkanaal geïntegreerd. De werking van een terugslagklep berust op het principe dat hij automatisch sluit wanneer lucht in de verkeerde richting dreigt te stromen. Er zijn diverse types:
- Veerbelaste terugslagkleppen: Werken met een veermechanisme dat openklapt bij voldoende luchtdruk richting afvoer, maar direct sluit bij onderdruk of terugstromende lucht.
- Gravitatie-kleppen: Openen door de luchtdruk wanneer het ventilatiesysteem werkt, sluiten door zwaartekracht/zwaartepunt wanneer de luchtdruk wegvalt.
- Aerodynamische terugslagkleppen: Geoptimaliseerd op basis van luchtstroom en stromingsweerstand, vaak toegepast in hoog-efficiënte ventilatie.
- Brandkleppen met terugslagfunctie: Gecombineerd voor luchtbeheersing en brandbeveiliging, voldoen aan Europese norm EN 15650.
Stappenplan: Terugslag in luchtkanalen bij onderdruk voorkomen
Het voorkomen van terugslag vraagt om een strategische aanpak, waarbij je rekening houdt met het volledige ventilatieontwerp én specifieke productspecificaties.
- Doe een luchtdichtheidsmeting: Meet luchtdichtheid van het kanaalwerk en het gebouw (zie luchtdicht bouwen, Passiefhuis-principes).
- Investeer in kwalitatieve terugslagkleppen: Gebruik alleen gecertificeerde producten (bijvoorbeeld van Systemair, Lindab of WTW-merken) afgestemd op het kanaaltype en debiet.
- Controleer het luchtdrukverloop: Meet regelmatig het drukverschil over de klep; pas waar nodig het ventilatie-ontwerp aan op basis van rekenmethodes uit ISSO-publicaties.
- Plaats retourfilter en rooster op juiste positie: Voorkom kortsluitingen tussen aan- en afvoer, sluit bouwkundige lekken rondom of nabij de luchttoevoer luchtdicht af.
- Onderhoud en inspectie: Inspecteer (zoals ISSO 61 adviseert) minimaal jaarlijks terugslagkleppen op vervuiling, slijtage en correcte werking, zeker na verbouwingen.
Innovatieve technologieën en slimme oplossingen
Digitalisering verandert installatie- en onderhoudsprocessen van ventilatiesystemen. Denk aan Internet of Things-oplossingen (IoT) zoals sensoren van Philips of Siemens voor druk- en luchtkwaliteitsmonitoring, waarmee technische dienstverleners zoals ISS of Mirk Installaties realtime storingen en terugslag detecteren. Zelfregulerende terugslagkleppen met feedback op afstand zijn in opkomst, net als slimme HVAC-software voor remote monitoring.
- Zelfregulerende terugslagklepen: Past zich automatisch aan drukveranderingen aan dankzij geïntegreerde sensoren.
- IOT-druksensoren: Brengt afwijkingen in luchtdruk direct in kaart, signalen stromen terug naar gebouwbeheersysteem (BMS).
- Remote monitoring: Met platforms zoals Priva of Honeywell optimaliseer je onderhoud en bespaar je kosten.
- Advies op maat door experts: Samenwerking met gecertificeerde ventilatiespecialisten (zoals erkend in de InstallQ-database) garandeert resultaat.
Belangrijke normen, regelgeving en locatie-overwegingen
Nederland kent strenge bouw- en ventilatienormen. NEN 1087 (ventilatie van gebouwen) en het Bouwbesluit (verplicht luchtdicht bouwen) stellen eisen aan materiaalgebruik, luchtdichtheid én brandveiligheid. In Rotterdam, Amsterdam of Utrecht zijn de eisen per wijk of utiliteitssector vaak nog extra aangescherpt door de GGD of gemeentelijke bouwtoets. Samenwerking in het bouwteam met architecten van bijvoorbeeld BNA-gecertificeerde bureaus en klimaatspecialisten zoals de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) voorkomt fouten in ontwerp en uitvoering.
Zelf aan de slag: Terugslag in luchtkanalen aanpakken, waar begin je?
De juiste aanpak vereist inzicht in het bestaande systeem én kennis van luchttechnische principes. Ga op locatie na hoe de luchtstromen lopen, waar terugslag ontstaat (denk: afzuigkap-keukens, dakkapellen, HR-wtw-units in de woningbouw) en vraag – zeker bij twijfel – een gespecialiseerde partij als Mirk Installaties om projectadvies. Zo voorkom je problemen met comfort, binnenmilieu en veiligheid.
Wil je weten hoe je kostenefficiënt en duurzaam terugslag in luchtkanalen voorkomt bij onderdruk, vraag dan vrijblijvend hier een offerte aan voor professionele analyse, ontwerp en plaatsing. Zo weet je zeker dat jouw ventilatiesysteem niet alleen efficiënt werkt, maar vooral gezond en storingsvrij blijft.
Meest gestelde vragen
1. Hoe voorkom je effectief terugslag in luchtkanalen bij onderdruk?
Om terugslag in luchtkanalen bij onderdruk te voorkomen, kun je terugslagkleppen – ook wel non-return valves genoemd – in het ventilatiekanaal plaatsen. Merken zoals Zehnder en Itho Daalderop leveren speciaal ontwikkelde luchtdichte kleppen die bij negatieve druk direct sluiten, zoals uitgelegd op Wikipedia en in de ISSO-publicaties. Hierdoor voorkom je ongewenste luchtstromen, stofdeeltjes en zelfs tocht in jouw woning of bedrijfspand.
Het is essentieel om het ventilatiesysteem goed te balanceren met luchtdicht afgedichte kanalen, bijvoorbeeld met luchtdichte tape van 3M en innovatieve meetmethodes zoals de Testo Flowprobe. Samen met periodiek onderhoud van Mirk Installaties kun je nare terugslag structureel voorkomen. Meer weten over professionele installatieprojecten? Bekijk ook onze overzichtspagina airco-installatiebedrijf voor slimme oplossingen.
2. Welke gevolgen heeft terugslag in luchtkanalen voor binnenklimaat en gezondheid?
Terugslag in luchtkanalen veroorzaakt niet alleen tocht en comfortverlies, maar vergroot ook het risico op schimmelvorming en allergenen. Ervaringen van indoor air quality experts van TNO en RIVM (volgens de Knowledge Graph) tonen aan dat terugstromende lucht met vocht, stof of schimmelsporen rechtstreeks in leefruimtes terechtkomt, wat gezondheidsproblemen kan geven – zeker voor mensen met astma of allergieën.
Bovendien kan een slecht functionerend ventilatiesysteem energieverlies veroorzaken doordat jouw airco, bijvoorbeeld een Daikin split-unit, harder moet werken om de gewenste binnentemperatuur te handhaven. Door direct in te zetten op sluitende terugslagkleppen, deskundige afstelling en regelmatig onderhoud via Mirk Installaties blijf je zowel comfortabel als gezond ademen. Wil je weten wat onderhoud precies kost? Check dan onze informatie over onderhoudskosten.
3. Welke tips bieden vakmensen om luchtdrukproblemen en terugslag structureel te vermijden?
Installatie-experts adviseren eerst het luchtkanalensysteem te controleren op lekken of slecht geplaatste verbindingen. Gebruik materialen met hoge luchtdichtheid, zoals geïsoleerde flexibele kanalen van Lindab, en installeer altijd een passende terugslagklep op strategische punten, bijvoorbeeld bij afzuigventielen en buitenroosters. Protocollen van ISSO en kennis uit Techniek Nederland bevestigen het belang van een periodieke check-up op onderdruk, zodat je grote problemen voorblijft.
Daarnaast is het slim om voor inregelen geavanceerde tools als een anemometer of luchtdrukmeter te gebruiken. Combineer dat met jaarlijkse inspectie en onderhoud van Mirk Installaties, zodat jouw systeem optimaal werkt. Benieuwd naar de kosten voor montage of aanpassingen? Lees verder bij onze luchtkanaal- en airco-montage prijzen.
